De Indiase ayurveda en de acceptatie van natuurgeneeskunde in Nederland

22 Oct, 2018

Door: Dr. Maarten Bode

In onze geglobaliseerde wereld overheerst de biomedische (westerse) geneeskunde, voortgekomen uit het empirisch materialisme, een negentiende-eeuwse Europese wetenschapsfilosofie. De Indiase ayurveda, de Chinese geneeskunde en de traditionele Europese natuurgeneeskunde baseren zich daarentegen op vitalistische natuurfilosofieën. Het mechanistisch lichaamsbeeld en het empirisch materialisme van de biomedische geneeskunde laat weinig ruimte voor het bezielde lichaam van natuurgeneeskundes. Hoewel evenals in Nederland de biomedische geneeskunde in India sterk domineert in termen van overheidssteun en maatschappelijke prestige, kent India een ministerie voor Indiase geneeswijzen waarbinnen ayurveda een dominante plaats inneemt. Wat kunnen we leren van de positie van ayurveda in India voor de integratie van natuurgeneeswijzen in de Nederlandse gezondheidszorg?

De waarheidsclaim van de biomedische geneeskunde biedt weinig ruimte voor alternatieve visies op het menselijk lichaam, ziekte en gezondheid. Het vitalisme van natuurgeneeswijzen kan worden gezien als de tegenhanger van de mechanistische biomedische geneeskunde. Het vitalisme gaat uit van de inherente genezingskracht van het menselijk lichaam. Lichamelijke en geestelijke weerbaarheid spelen hierbij een belangrijke rol. De Indiase ayurveda, de Chinese traditionele geneeskunde en de traditionele Europese natuurgeneeskunde zien het lichaam als bezield met levenskracht (ojas, chi, physis, vitaliteit). Deze natuurgeneeskundes zijn systematische kennissystemen die de lichaamsfuncties en hun verstoringen beschrijven met behulp van naturalistische termen en principes. Zo brengen zij de relatie tussen het menselijk lichaam en haar ecologie in kaart waardoor het zodanig behandeld kan worden dat gezondheid wordt behouden en ziekte wordt genezen. De termen ‘natuurgeneeskunde’, ‘ecologische geneeskunde’ en ‘bioveld’ zijn nauw met elkaar verbonden.

In vergelijking met de biomedische geneeskunde ontbreekt het bij vitalistische natuurgeneeswijzen aan ondubbelzinnige definities van basisbegrippen zoals het zelfgenezend vermogen. Ook bestaat er weinig overeenstemming over ziekteleer, etiologie en therapeutische werkingsmechanismen. Dit gebrek aan breedgedragen begripsomschrijvingen, ondubbelzinnig geformuleerde medische werkingsprincipes en therapeutische standaarden, leidt tot verwarring onder beroepsbeoefenaren, opleiders en patiënten.

1. Bode M., Shankar P. Ayurvedic College Education, Reifying Biomedicine, and the Need for Reflexivity. Anthropol. Med. 2017.