Innerlijke ruimte

16 Dec, 2019

Door Els Smits

De hedendaagse gezondheidszorg is vrij sterk gericht op doen en regelen. Toch is juist in de zorg aandacht voor zingeving en levensvragen belangrijk. Niet alleen in de palliatieve zorg, maar ook in de zorg die wij in onze praktijken bieden. Alleen hoe doe je dat dan? Volgens Carlo Leget is daar innerlijke ruimte nodig, zowel bij de zorgverlener als bij de patiënt of cliënt. Hij schreef erover en ik ging met hem in gesprek over de praktische toepassing van de metafoor van innerlijke ruimte die hij in zijn boeken uiteenzet.

Prof. dr. Carlo Leget is hoogleraar Zorgethiek aan de Universiteit voor Humanistiek en bijzonder hoogleraar Zingeving en ethiek in de palliatieve zorg. Hij was betrokken bij de totstandkoming van de vorig jaar gepubliceerde richtlijn ‘Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase’¹ en schreef diverse boeken over het onderwerp, waaronder ‘Ruimte om te Sterven’ en ‘Van levenskunst tot stervenskunst’.^2,3 Het kernbegrip in die boeken is ‘innerlijke ruimte’, dat gaat over de binnenwereld van arts of hulpverlener, patiënt of zijn naaste. Allemaal beschikken we, fluctuerend, over een grotere of minder grote mate van ruimte in die binnenwereld. Door die ruimte te vergroten, kan iemand zich verbinden met de eigen inspiratiebronnen en zich zo beter leren verhouden met de situatie waarin hij verkeert

In zijn boeken bepleit Carlo Leget een hedendaagse stervenskunst oftewel ars moriendi als goede voorbereiding op het sterven, feitelijk een gemoderniseerde versie van de middeleeuwse ars moriendi. Vijf spanningsvelden, met elk twee tegengestelde polen die voortdurend aan ons trekken, staan daarin centraal. Het is de kunst een gelukkig evenwicht tussen beide polen te vinden, of als dat niet lukt, de spanning uit te houden. De vijf spanningsvelden zijn: ik – de ander, doen – laten, vasthouden – loslaten, vergeven – vergeten, geloven – weten. Bij de vragen die je daarover kunt stellen, probeer je een beeld te krijgen van de eigen positie ten opzichte van beide polen. De vragen waar het in grote lijnen om gaat zijn: Wie ben ik en wat wil ik werkelijk?, Hoe ga ik om met het lijden?, Hoe kan ik afscheid nemen?, Hoe kijk ik terug op mijn leven? en Waar mag ik op hopen?

1. Pallialine (2018) Richtlijn Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase Geraadpleegd op 21 november 2019
2. Leget, C. (2012) Ruimte om te sterven. Tielt: Uitgeverij Lannoo. ISBN 9789401402170
3. Leget, C. (2016) Van levenskunst tot stervenskunst. Tielt:Uitgeverij Lannoo. ISBN 9789401438599