Kleine zetjes voor gezond gedrag

09 Oct, 2015

Onlangs heeft het onderzoeksprogramma Preventie van ZonMW aandacht besteed aan ‘nudges’. Het Preventieprogramma loopt al een aantal jaar en heeft tot doel de preventieve gezondheidszorg van voldoende kennis uit onderzoek te voorzien. Er is een kennisdocument opgesteld over de potentie van nudging in de publieke gezondheidszorg. Nudges – letterlijk vertaalt kleine zetjes of ‘een duwtje in de rug’ – zijn (omgevings)prikkels die mensen helpen te kiezen voor gezond gedrag. We weten ondertussen allemaal hoe je gezond kunt leven; dit omzetten naar daadwerkelijk gezond gedrag is een stuk lastiger. Nudges hebben als doel het mensen gemakkelijker te maken om voor gezond gedrag te kiezen. Bijvoorbeeld de beschikbaarheid van schoon drinkwater bij een sportveldje; nootjes en fruit of groentesnacks in plaats van snoep in de schappen als je wacht in de rij van de kassa of sportfaciliteiten en douches in het kantoor waar je werkt. Nudges, officieel gedefinieerd als de presentatie van keuze-alternatieven die de gewenste (gezonde) keuze gemakkelijker maken zonder de alternatieve (ongezonde) keuze te verbieden, zijn deze dagen vaak in het nieuws.

Er is veel discussie over de mate waarin nudges voor de overheid een geoorloofd instrument zijn om de gewenste keuzes van burgers te beïnvloeden. Deze discussie speelt zich met name af in Groot Brittannië, waar al enige jaren een Behavioral Insight Unit opereert die de regering adviseert bij maatregelen om de gewenste keuze op het gebied van bijvoorbeeld gezondheid, veiligheid en belastingafdracht te bevorderen met nudges. Ook in België en Duitsland wordt overwogen om dergelijke units op te richten die de regering kunnen adviseren, terwijl in Denemarken een bloeiende praktijk bestaat om met nudges op het gebied van duurzaamheid en gezondheid te experimenteren (www.Inudgeyou.com).

In Nederland wordt er nog weinig geëxperimenteerd met nudging in de praktijk maar is er wel een levendige discussie, onder meer naar aanleiding van het verschijnen van rapporten door de Raad van de Maatschappelijke Ontwikkeling (De verleiding weerstaan, 2014) en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (Met kennis van gedrag beleid maken, 2014). Desalniettemin zijn de eerste studies naar de praktijk van nudging in Nederland veelbelovend en ze laten zien dat een ‘steuntje in de rug’ bij gezonde voedingskeuze op prijs wordt gesteld (Kroese et al., 2014; Voedingscentrum, 2014).

Het complete ZonMW-rapport over nudging is hier te lezen.