Luteïne en zeaxanthine ook belangrijk voor hersenen

22 Sep, 2015

Luteïne en zeaxanthine zijn de belangrijkste pigmenten in de gele vlek in het oog (macula), de plaats in het netvlies waar we het scherpst zien. Luteïne en zeaxanthine zijn carotenoïden, die we via groenten en fruit binnenkrijgen en in relatief hoge concentraties terechtkomen in de macula.
Uit de vele carotenoïden uit de voeding neemt de macula selectief luteïne en zeaxanthine op, die daar nodig zijn voor de gezichtsscherpte en de contrastgevoeligheid van het oog.

Gebleken is dat ook de hersenen een voorkeur hebben voor luteïne boven andere carotenoïden. Bij kinderen bijvoorbeeld bestaan de carotenoïden in de hersenen voor 60% uit luteïne. Luteïne heeft kennelijk een belangrijke functie voor de hersenen, onder meer voor de verwerkingssnelheid van visuele prikkels [1].
De hoeveelheid pigment in de macula zou een weerspiegeling zijn van de concentraties van luteïne en zeaxanthine in de hersenen [2,3]. Nieuwe studies laten zien dat er een verband bestaat tussen de hoeveelheid maculapigment en het behoud van het cognitief functioneren bij jong en oud [3].

Ierse maculaspecialisten bekeken samen met onderzoekers van diverse Ierse en Engelse ziekenhuizen of er een verband zou zijn tussen de bloed- en maculaspiegels van luteïne en zeaxanthine en cognitieve functies. Deze studie werd uitgevoerd bij 105 proefpersonen met een lage hoeveelheid maculapigment (maar zonder problemen met het gezichtsvermogen) en 121 patiënten met een vroege fase van ouderdomsmaculadengeneratie (AMD) [3].

In beide groepen werd een duidelijk verband gevonden tussen de hoeveelheid maculapigment en cognitieve functies. Hogere concentraties van luteïne en zeaxanthine in de macula hielden verband met hogere scores in cognitieve tests.

In een studie van dezelfde onderzoeksgroep, bij een groep van 4453 volwassenen van 50 jaar en ouder, werd al eerder een positief verband gevonden tussen de pigmentdikte van de macula en cognitief functioneren, gemeten met de mini-mental state examination (MMSE) en de Montreal cognitive assessment [2].

De onderzoekers concluderen dat de concentraties van luteïne en zeaxanthine in het maculapigment een toegankelijke biomarker zou kunnen zijn voor cognitieve gezondheid en dat bloedspiegels van deze carotenoïden hiervoor minder geschikt zijn.

Verder suggereren zij dat voedingssuppletie met luteïne en zeaxanthine mogelijk ingezet zou kunnen worden om cognitieve achteruitgang tegen te gaan [3]. Dit zou zinvol kunnen zijn indien hiermee tijdig wordt begonnen. Voedingssuppletie met luteïne en zeaxanthine bij patiënten die al Alzheimer hadden, gaf weliswaar verbeteringen in visuele functies, maar geen verbetering van cognitieve functies [4]. 

Bronnen:
1. Bovier ER, Renzi LM, Hammond BR. A double-blind, placebo-controlled study on the effects of lutein and zeaxanthin on neural processing speed and efficiency. PLoS One. 2014 Sep 24;9(9):e108178.
2. Feeney J, Finucane C, Savva GM, et al. Low macular pigment optical density is associated with lower cognitive performance in a large, populationbased sample of older adults. Neurobiol Aging. 2013 Nov;34(11):2449-56.
3. Kelly D, Coen RF, Akuffo KO, et al. Cognitive Function and Its Relationship with Macular Pigment Optical Density and Serum Concentrations of its Constituent Carotenoids. Journal of Alzheimer’s Disease. 2015;48(1):261-277.
4. Nolan JM, Loskutova E, Howard A, et al. The impact of supplemental macular carotenoids in Alzheimer’s disease: a randomized clinicaltrial. J Alzheimers Dis. 2015;44(4):1157-69