Angst: een symptoom van ontsteking?

27 Feb, 2024

Door Karlien Bongers

Veel chronische welvaartsziekten gaan gepaard met angst. De verklaring is meestal dat ziekte als bedreigend wordt ervaren. Vanuit dit gezichtspunt zullen angstinterventies met name gericht zijn op het anders omgaan met angst. Veel zorgverleners weten niet dat mensen met angst vaak verhoogde ontstekingsparameters in hun bloed hebben.^1,2,3 Bovendien hebben ze geleerd dat een ontsteking in het lichaam geen ontsteking in het brein veroorzaakt. Het brein heeft, volgens het door hen geleerde, immers geen lymfvaten en de bloedhersen-barrière beschermt het hersenweefsel tegen binnendringende cellen van het immuunsysteem. Bevindingen van recent wetenschappelijk onderzoek naar de functie van de zogenaamde microglia in de hersenen, die de bestaande overtuigingen over de bescherming van hersenweefsel tegen ontstekingen tegenspreken, zijn dan ook revolutionair.

Om de impact van de functie van microglia te begrijpen is het goed je te realiseren dat er tot voor kort vanuit werd gegaan dat hersenweefsel uit twee soorten weefsel bestaat. Namelijk zenuwcellen – oftewel neuronen – en steunweefsel, dat bestaat uit gliacellen naar het Oudgriekse woord glia dat lijm betekent.
Volwassen menselijk hersenweefsel heeft zo’n 86 miljard zenuwcellen. Deze neuronen maken met hun uitlopers – via synapsen – contact met de uitlopers van andere zenuwcellen. Zo vormen ze netwerken met specifieke functies, zoals een netwerk voor het verwerken van visuele informatie of prikkels vanuit spieren en pezen. Ook voor gevoelens als pijn, beloning of angst zijn er specifieke netwerken. Waardoor deze netwerken hun specifieke vorm krijgen is vooralsnog grotendeels onduidelijk. Intussen weten we wel dat neurale netwerken kunnen veranderen, hetgeen wordt aangeduid met de term neuroplasticiteit. Zo laat wetenschappelijk onderzoek zien dat het angstnetwerk van mensen met een gegeneraliseerde angststoornis kan veranderen door bijvoorbeeld mindfulness⁴ of neurofeedback op basis van directe monitoring van hersengolven (qEEG-neurofeedback).⁵ Hierdoor veranderen de zenuwbanen van het angstnetwerk, waardoor er minder angst wordt ervaren.

Meer informatie: www.youtube.com/actieve-bewegende-microglia.

Lees het gehele artikel vanaf pagina 16 om in het VNIG 2/24.

Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.

Bronvermelding:
1. Costello, H., Gould, R.L., Abrol, E., Howard, R. (2019). Systematic review and meta-analysis of the association between peripheral inflammatory cytokines and generalised anxiety disorder. BMJ Open.;9(7):e027925.. doi:10.1136/bmjopen-2018-027925
2. Passos, I.C., Vasconcelos-Moreno, M.P., Costa, L.G., et al. (2015). Inflammatory markers in post-traumatic stress disorder: a systematic review, meta-analysis, and meta-regression. Lancet Psychiatry.; 2(11):1002-1012. doi:10.1016/S2215-0366(15)00309-0
3. Liu, C.H., Hua, N., Yang, H.Y. (2021). Alterations in Peripheral C-Reactive Protein and Inflammatory Cytokine Levels in Patients with Panic Disorder: A Systematic Review and Meta-Analysis. Neuropsychiatr Dis Treat.;17:3539-3558. doi:10.2147/NDT.S340388
4. Williams, M., Honan, C., Skromanis, S., Sanderson, B., Matthews, A.J. (2023). Psychological Outcomes and Mechanisms of Mindfulness-Based Training for Generalised Anxiety Disorder: A Systematic Review and Meta-Analysis [published online ahead of print, 2023 May 11]. Curr Psychol.;1-23. doi:10.1007/s12144-023-04695-x
5. Abdian, H., Rezaei, M., Eskandari, Z., Ramezani ,S., Pirzeh, R., Dadashi, M. (2021). The Effect of Quantitative Electroencephalography-Based Neurofeedback Therapy on Anxiety, Depression, and Emotion Regulation in People with Generalized Anxiety Disorder. Basic Clin Neurosci.;12(2):281-290.
6. Pérez-Cerdá F, Sánchez-Gómez MV and Matute C (2015) Pío del Río Hortega and the discovery of the oligodendrocytes. Front. Neuroanat. 2015; 9:92. doi: 10.3389/fnana.2015.00092
7. Nimmerjahn, A., Kirchhoff, F. Helmchen, F. (2005). Resting microglial cells are highly dynamic surveillants of brain parenchyma in vivo. Science.;308(5726):1314-1318. doi:10.1126/science.1110647
8. Stevens, B., Allen, N.J., Vazquez, L.E., et al. (2007). The classical complement cascade mediates CNS synapse elimination. Cell.;131(6):1164-1178. doi:10.1016/j.cell.2007.10.036
9. Schafer, D.P., Lehrman, E.K., Kautzman, A.G., et al. (2012). Microglia sculpt postnatal neural circuits in an activity and complement-dependent manner. Neuron.;74(4):691-705. doi:10.1016/j.neuron.2012.03.026
10. Louveau, A., Smirnov, I., Keyes, T.J., et al. (2015). Structural and functional features of central nervous system lymphatic vessels [published correction appears in Nature. 2016 May 12;533(7602):278]. Nature.;523(7560):337-341. doi:10.1038/nature14432
11. Ginhoux, F., Greter, M., Leboeuf, M., et al. (2010). Fate mapping analysis reveals that adult microglia derive from primitive macrophages. Science. 2010;330(6005):841-845. doi:10.1126/science.1194637
12. Madore, C., Yin, Z., Leibowitz, J., Butovsky, O. (2020). Microglia, Lifestyle Stress, and Neurodegeneration. Immunity.;52(2):222-240. doi:10.1016/j.immuni.2019.12.003
13. Brydges, N.M., Reddaway ,J. (2020). Neuroimmunological effects of early life experiences. Brain Neurosci Adv.;4:2398212820953706. Published 2020 Sep 21. doi:10.1177/2398212820953706
14. Witcher, K.G., Bray, C.E., Chunchai, T., et al. (2021). Traumatic Brain Injury Causes Chronic Cortical Inflammation and Neuronal Dysfunction Mediated by Microglia. J Neurosci.;41(7):1597-1616. doi:10.1523/JNEUROSCI.2469-20.2020
15. Han, V.X., Patel, S., Jones, H.F., et al. (2021). Maternal acute and chronic inflammation in pregnancy is associated with common neurodevelopmental disorders: a systematic review. Transl Psychiatry.;11(1):71. Published 2021 Jan 21. doi:10.1038/s41398-021-01198-w