Grenzen passeren
22 Apr, 2024
Door Karlien Bongers
Een lentezonnetje verkent de kamer. Zacht trekt het licht langs de ontbijtborden naar het weefgetouw op tafel. Daar vlechten witte stroken katoen zich tussen de rode en blauwe draden. Vier vergelijkbare, geweven lappen liggen te wachten. Straks zal ik de vijf delen aan elkaar naaien om ze zo samen mijn sjamanenjas te laten vormen.
In de huidige tijd met alle bedreigingen op divers vlak, is het logisch dat de behoefte bestaat om eigen grenzen te stellen. Hierdoor wordt immers duidelijk wat van mij is en wat van een ander. Het ego hoopt zich zo veilig te voelen in de afgegrensde ruimte die het ‘ik’ vertrouwd is. En omdat grenzen overschreden kunnen worden, is bewaking nodig. Dus ondanks de veiligheid van je eigen ruimte zul je alert blijven op mogelijk grensoverschrijdende bedreigingen. De neiging om jezelf te beschermen door het stellen van grenzen lijkt een goede oplossing om meer veiligheid en rust te ervaren en creëert daarnaast ‘potentiële vijanden’ en stress.
In de westerse maatschappij wordt het stellen van grenzen gezien als een oplossing voor sociaal-maatschappelijke problemen. Het wij-zij-denken is in de afgelopen decennia dan ook een algemeen fenomeen geworden. Landgrenzen worden gesloten voor andere mensen en onze persoonlijke grenzen voor andersdenkenden. Het focussen op jezelf met het bijpassende grenzen stellen, activeert in de hersenen het zogenaamde defaultmode-netwerk. Deze activatie vermindert het probleemoplossend vermogen en vergroot het gevoel van afgescheidenheid. Uit talloos onderzoek blijkt dat een subjectief gevoel van afgescheidenheid gepaard gaat met stress en gevoelens van vijandigheid, pessimisme en angst. Deze zijn niet alleen geassocieerd met angststoornissen, depressie en slaapproblemen, maar ook met al onze zogenaamde welvaartsziekten.1
Niet-westerse tradities zien disbalans niet alleen als onderliggende oorzaak van sociaal-maatschappelijke problemen maar ook van persoonlijke, zoals ziekte. In dezelfde tradities worden stoornissen in verbindingen binnen onszelf en met dat wat ons omringt gezien als oorzaak van disbalans. Het herstellen van verbindingen, door bijvoorbeeld meridianen te beïnvloeden met druk of acupunctuurnaalden, kan bijdragen aan het herstel van balans. Yoga en meditatie helpen om lichaam en geest te verbinden en zijn ondersteunend bij diverse aandoeningen en ziekten. Bovendien wordt het eenvoudiger voor de beoefenaar om verbinding te maken met iets groters dan zichzelf. Diverse tradities maken gebruik van de adem om lichaam en geest te synchroniseren. Soms wordt hierbij ook expliciet het ritmische geluid van de uitademing ingezet. Sjamanistische tradities maken wereldwijd gebruik van het ritmische, monotone geluid van trommels en ratels bij hun healings. De zo opgewekte trance helpt sjamanen de begrenzing van het dagelijks bewustzijn te overstijgen. In andere dimensies en met behulp van buiten zichzelf bestaande krachten zal de sjamaan trachten verstoorde verbindingen met onszelf en met alles wat ons omringt te repareren. Hierdoor vermindert de disbalans in de niet-dagelijkse realiteit, hetgeen volgens de beoefenaars heling brengt in de dagelijkse werkelijkheid. Interessant hierbij is dat uit onderzoek blijkt dat het monotone geluid van trommels hersennetwerken synchroniseert, waardoor hersendelen beter met elkaar samenwerken.2 Hierdoor ontstaan typische hersengolfpatronen die deels de hersengolfpatronen van diepe meditatie en psychedelicagebruik overlappen. Deze hersengolven blijken gepaard te gaan met een gevoel van gelukzaligheid en verbondenheid met alles3; kenmerkende gevoelens voor een niet-actief defaultmode-netwerk.
Tien jaar geleden werd ik verplicht mijn begrenzende witte doktersjas aan de wilgen te hangen. In de tussenliggende periode heb ik geleerd over grenzen van werkelijkheden te reizen. Nu past mijn eigen geweven sjamanenjas.
Bronvermelding:
1. Cacioppo, S., Grippo, A.J., London, S., Goossens, L., & Cacioppo, J.T. (2015). Loneliness: clinical import and interventions. Perspect Psychol Sci., 10(2):238-249. doi:10.1177/1745691615570616
2. Hove, M.J., Stelzer, J., Nierhaus, T., & et al. (2016). Brain Network Reconfiguration and Perceptual Decoupling During an Absorptive State of Consciousness. Cereb Cortex., 26(7):3116-3124. doi:10.1093/cercor/bhv137
3. Huels, E.R., Kim, H., Lee, U., & et al. (2021). Neural Correlates of the Shamanic State of Consciousness. Front Hum Neurosci., 15:610466. doi:10.3389/fnhum.2021.610466