Integratieve verpleegkunde

01 Sep, 2025

Door Wilma Bijl, Nancy Strybol en Aart Eliens

Integratieve verpleegkundigen, complementair werkende artsen en therapeuten delen een passie voor zorg. Hun focus ligt op de hele mens, met aandacht voor omgeving, preventie en kwaliteit van leven. Integratieve verpleegkunde is een holistische benadering waarin reguliere en complementaire verpleegkundige interventies worden gecombineerd. Om een werkelijk integratieve gezondheidszorg te realiseren, is samenwerking tussen deze beroepsgroepen essentieel. Hoe ontwikkelt integratieve verpleegkunde zich in Nederland en hoe kunnen integratief verpleegkundigen optimaal samenwerken met complementair werkende artsen en therapeuten?

Kreitzer en Koithan beschrijven in hun boek Integrative Nursing zes principes die als uitgangspunt dienen van Integratieve verpleegkunde.¹ Het eerste principe is dat mensen complexe systemen zijn, die onlosmakelijk met hun omgeving verbonden zijn. Gezondheid is dan ook het resultaat van de interactie tussen lichaam, geest, ziel en sociale omgeving. Integratieve verpleegkundigen kijken holistisch naar een zorgvrager en houden rekening met deze bredere context, zoals familie, sociale relaties en de fysieke omgeving. Ze bieden zoveel mogelijk een helende zorgomgeving met natuurlijke elementen, verminderen prikkels en betrekken familie en vrienden bij de zorg.
Het tweede principe gaat ervan uit dat de mens een natuurlijk vermogen heeft te herstellen, een dynamisch proces waarbij balans en verandering de kern vormen. Integratieve verpleegkundigen stimuleren dat natuurlijk vermogen door gezonde voeding, beweging, ontspanningstechnieken en een positieve benadering te adviseren. Dit helpt om het welzijn en de veerkracht van de zorgvrager te bevorderen. Volgens het derde principe van integratieve verpleegkunde is goede zorg gebaseerd op respectvolle, zorgzame relaties. Verpleegkundigen luisteren actief, begrijpen de behoeften en waarden van de zorgvrager en werken samen in multidisciplinaire teams. Ze creëren partnerschap en ondersteunen zorgvragers in het maken van keuzes die aansluiten bij hun levensvisie.
De natuur, met haar helende en herstellende eigenschappen, vormt het vierde principe. Contact met de natuur vermindert stress en bevordert herstel. Integratieve verpleegkundigen zorgen voor een zorgomgeving met natuurlijk licht, planten en rustgevende geluiden en stimuleren buitenactiviteiten zoals tuinieren en wandelen. Een voorbeeld van hoe de natuur in een zorgomgeving kan bijdragen aan herstel is de toepassing van healing gardens in verpleeghuizen.

Lees het gehele artikel vanaf pagina 32 in het VNIG 5/25.

Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.

Bronvermelding:
1. Kreitzer, M. J., Koithan, M. (2019). Integrative Nursing. Oxford University Press.
2. V&VN. (2023, 15 juni). Complementaire zorg voor volwassenen. Geraadpleegd op 23 april 2025, van palliaweb.nl/richtlijnen-palliatieve-zorg/richtlijn/complementaire-zorg
3. V&VN. (2023, 12 oktober). Handreiking Complementaire zorg voor kinderen. Geraadpleegd op 23 april 2025, van palliaweb.nl/richtlijnen-palliatieve-zorg/richtlijn/complementaire-zorg-(kinderen)
4. Eliens, A., Strybol, N., Bijl, W. (2025). Integratieve Verpleegkunde: Een antwoord op actuele vraagstukken over gezondheid en ziekte. Uitgever Virtuoos.
5. Eliens, A. (2024). Een muziekdoosje is niet zo argeloos! Muziek- en beeldende therapie voor patiënten met kanker. Kwartaalmagazine voor Complementaire Zorg & Integrative Nursing, 3(29): p.3-5.
6. Grzenda, A., Siddarth, P., Milillo, M. M., Aguilar-Faustino, Y., Khalsa, D.S., & Lavretsky, H. (2024). Cognitive and immunological effects of yoga compared to memory training in older women at risk for alzheimer's disease. Transl Psychiatry, 14(1): 96.