Diabetes type 2 en vitamine D-tekort

07 Jul, 2015

Een vitamine D-tekort bij niet-westerse Nederlanders speelt mogelijk een rol bij de ontwikkeling van diabetes type 2. Wanneer onvoldoende vitamine D beschikbaar is, hindert dit de functie van de insuline producerende beta-cellen. Tevens worden de lichaamscellen minder gevoelig voor insuline. Dit kan resulteren in insulineresistentie, metabool syndroom en uiteindelijk diabetes type 2.

In Nederland is de prevalentie van een ernstig vitamine D-tekort onder niet-Westerse bewoners ongeveer 50%. Dit bleek ook al uit eerder onderzoek [1].
Een onderzoek van het VU Medisch Centrum in Amsterdam toont aan dat het gebruik van vitamine D supplementen nuttig kan zijn voor deze groep mensen. 

Een verklaring hiervoor is de hogere concentratie pigment in de huid, waardoor UV-straling wordt gefilterd. Deze UV straling is nodig voor de aanmaak van vitamine D. Daarnaast is de prevalentie van obesitas en diabetes type 2 hoger onder mensen van Turkse en Marokkaanse afkomst in vergelijking met de autochtone bevolking [2][3].

In een recent onderzoek van het VU Medisch Centrum in Amsterdam is daarom gekeken naar het effect van vitamine D-suppletie op de insulinegevoeligheid en bèta-cel functie bij niet-Westerse immigranten in Nederland [4].
Dit gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde onderzoek werd uitgevoerd onder personen die risico liepen op diabetes type 2 [4].
De deelnemers hadden een leeftijd van tussen de 20 en 65 jaar, een BMI van >27 en verhoogde bloedglucosespiegels. Daarnaast zijn zij onderzocht op vitamine D deficiëntie (serum 25(OH)D concentratie van <50 nmol/L).

Een deel van de proefpersonen – de interventiegroep – kreeg 1200 iU vitamine D per dag. De controlegroep kreeg een placebo. Daarnaast kregen de deelnemers in beide groepen dagelijks 500 mg calcium. De onderzoeksperiode was 4 maanden. In totaal deden 130 personen mee aan het onderzoek, waarvan 53 in de vitamine D groep en 57 in de placebogroep het onderzoek afmaakten [4].

Onderzoek
Er was sprake van een significant verschil tussen de vitamine D spiegels in de interventie en controlegroep [4].

In beide groepen werd geen significant effect gevonden op de insulinegevoeligheid en de functie van de bèta-cellen. Echter in een post hoc analyse, waarbij personen die al diabetes hadden aan het begin van het onderzoek werden uitgesloten, werd een significante verbetering van de insulinogene index gevonden (P=0,040) [4]. Dit is de ratio van de toename insulineconcentratie/ toename glucosespiegel.
Bij personen met prediabetes kan vitamine D suppletie een maatregel zijn om de verdere ontwikkeling van diabetes type 2 te voorkomen.

Een hogere dosering vitamine D over een langere periode kan mogelijk meer positieve effecten voortbrengen bij personen met prediabetes, die nog geen diabetes type 2 hebben ontwikkeld [4]. 

Bronnen:
1. Van der Meer IM, Boeke AJ, Lips P, Grootjans-Geerts I, Wuister JD, Deville WL, Wielders JP, Bouter LM, Middelkoop BJ. Fatty fish and supplements are the greatest modifiable contributors to the serum 25-hydroxyvitamin D concentration in a multiethnic population. Clin Endocrinol (Oxf) 2008;68:466–72.
2. Dijkshoorn H, Uitenbroek DG, Middelkoop BJ. Prevalence of diabetes mellitus and cardiovascular disease among immigrants from Turkey and Morocco and the indigenous Dutch population. Ned Tijdschr Geneeskd 2003; 147:1362–6 (Nederlandse tekst).
3. Cornelisse-Vermaat JR, van den Brink HM. Ethnic differences in lifestyle and overweight in the Netherlands. Obesity (Silver Spring) 2007;15:483–93.
4. Oosterwerff M, Eekhoff EMW, Schoor NM van, Boeke AJP, Nanayakkara P, Meijnen R, Knol DL, Kramer MHH and Lips P. Effect of moderate-dose vitamin D supplementation on insulin sensitivity in vitamin D–deficient non-Western immigrants in the Netherlands: a randomized placebo-controlled trial. Am J Clin Nutr, 2014;100:152–60.