Beweging als tegenhanger van sociale netwerkverslaving?

28 May, 2025

Het wereldwijde gebruik van sociale media is de afgelopen jaren explosief gestegen, en daarmee ook het aantal mensen dat verslaafd raakt aan sociale netwerken (SNPUA – Social Network Problematic Use or Addiction). Eerder onderzoek wijst erop dat lichamelijke activiteit mogelijk een beschermende rol speelt, maar de exacte relatie tussen beweging en digitaal gedrag is nog niet helder.

Om dit te onderzoeken, voerden de auteurs van deze systematische review en meta-analyse een literatuurstudie uit in PubMed en Web of Science. Ze gebruikten zoektermen als physical activity of exercise, addiction of problematic use en social network of social media of ‘Instagram’ of ‘Facebook’ of ‘TikTok’. Uit de 255 gevonden publicaties bleken 24 studies geschikt voor analyse.

De meeste onderzoeken waren gericht op studenten in het hoger onderwijs (n = 14) en leerlingen in het basis- of voortgezet onderwijs (n = 7). De gemiddelde leeftijd van de deelnemers lag tussen de 13,9 en 27,43 jaar, met een lichte oververtegenwoordiging van vrouwen (50,8%). In totaal omvatte de analyse meer dan 150.000 deelnemers.

Wat blijkt? Er is een duidelijke, negatieve samenhang tussen fysieke activiteit en verslaving aan sociale media. In de 14 van de 24 studies – samen goed voor 94 procent van de steekproef – werd aangetoond dat jongeren die actiever zijn, minder tekenen vertonen van verslaving aan social media.

De bekende voordelen van fysieke activiteit op de geestelijke gezondheid kunnen de gevonden omgekeerde associatie gedeeltelijk verklaren. Fysieke activiteit draagt bij aan een daling van het cortisolniveau en een stijging van de afgifte van dopamine, serotonine en Brain Derived Neurotrophic Factor (BDNF). Hogere niveaus van fysieke activiteit worden hierdoor in verband gebracht met lagere niveaus van stress, slapeloosheid, angst en depressie, en hogere niveaus van levenskwaliteit, welzijn en gevoel van eigenwaarde. Een betere geestelijke gezondheid, die mogelijk wordt versterkt door fysieke activiteit, lijkt dus samen te hangen met een lagere aanleg voor de ontwikkeling van verslavingen.

De onderzoekers concluderen voorzichtig dat regelmatige lichamelijke activiteit een mogelijk effectief middel is om verslaving aan sociale netwerken te voorkomen of te verminderen. Zij wijzen wel op de variatie in de meetmethoden tussen studies, wat een definitieve uitspraak bemoeilijkt.

Bronvermelding:
Rodríguez-Castaño, A. & et al. (2025). Is physical activity associated with lower risk of social network problematic use or addiction? A systematic review and meta-analysis. Complementary Therapies in Clinical Practice, volume 60: 101995.