Voltooiing van het leven
23 Jun, 2025
Door Els Smits
In 2013 werd het boek In het licht van sterven: ervaringen op de grens van leven en dood van Ineke Visser (onder de naam Koedam) gepubliceerd.1 Een indrukwekkend boek, waarin hospicemedewerkers verslag doen van levenseinde-ervaringen van stervenden. Visser tekende die ervaringen op in het kader van onderzoek naar sterfbedverschijnselen door de Engelse neuropsychiater Peter Fenwick. Voortschrijdende inzichten in de jaren erna hebben geleid tot een geheel herziene versie van het boek: Licht op sterven: inzichten en ervaringen vanuit een verruimd bewustzijn.2 In dit nieuwe boek worden de in 2013 opgetekende ervaringen in een nieuw, verder verfijnd en uitgediept theoretisch kader gezet.
Toen ik vanmorgen opstond voelde ik een lichte hoofdpijn en wat spanning in mijn schouders. Een droom sluimert na en ik voel nog boosheid naar degene die daarin voorkwam. Een nieuwe werkdag breekt aan: wat heb ik vandaag te doen en wat kan nog wel even wachten? Ik hoor mijn buren, ik hoor een sirene en ik verlang naar een andere woonomgeving, lekker buiten in de natuur. Maar dan wel zo dat ik via het openbaar vervoer mijn zoon en andere belangrijke familie en vrienden nog goed kan bezoeken. Als ik in mijn pauze een wandeling maak en de vogels die ik hoor probeer te spotten, heb ik soms het gevoel dat een van de vogels mijn aandacht probeert te trekken, door vlak voor mijn ogen in mijn gezichtsveld te verschijnen. Ik moet denken aan mijn overleden ouders.
Dat is in een notendop een schets van de lagen die ik in mij draag: een fysieke, emotionele, mentale, spirituele, relationele en een zielslaag. Al die lagen vormen mij als levend mens, en zullen verdwijnen op het moment dat ik kom te overlijden. Maar er is nog een laag en dat is mijn bewustzijn. Dat bewustzijn beperkt zich in mijn leven nog vooral tot de voornoemde lagen, maar is volgens deskundigen als Pim van Lommel en Ineke Visser eindeloos. Het blijft bestaan, ook als mijn hart niet meer klopt. Als dat zo is, dan is doodgaan zeker een definitief afscheid van de vorm waarin ik in dit leven uiting heb kunnen geven aan de verschillende lagen, maar niet het einde.
Lees het gehele artikel vanaf pagina 48 in het VNIG 4/25.
Wilt u het gehele artikel als PDF bestand ontvangen? Bestel het dan hier voor € 3,50.
Bronvermelding:
1. Koedam, I. (2013). In het licht van sterven: ervaringen op de grens van leven en dood. Uitgeverij AnkhHermes.
2. Visser, I. (2024). Licht op sterven: inzichten en ervaringen vanuit een verruimd bewustzijn. Uitgeverij AnkhHermes.