Kan Nederland nog gelukkiger?

16 Dec, 2019

Door Karlien Bongers

Bij zingeving denken we over het algemeen eerder aan zachte data, zoals persoonlijke gevoelens en individuele ervaringen, dan aan harde getallen. Echter, ook het gevoel van tevredenheid, geluk en zinvolheid is cijfermatig weer te geven. Zo zijn volgens het CBS negen op de tien volwassen Nederlanders naar eigen zeggen gelukkig en tevreden en leiden een zinvol leven. Slechts drie procent geeft aan ‘ongelukkig’ te zijn.¹ Onderzoek van Nederlandse economen laat tegelijkertijd zien dat een derde van de werknemers hun werk weinig zinvol of zelfs zinloos vindt² en volgens het CBS is werkstress een belangrijke oorzaak van ziekteverzuim.

Hoe kan dat? Gaat het bij geluk en zinvolheid niet zozeer om werk, maar meer om zaken als gezondheid of verbondenheid met anderen? Ook dat is de vraag als we kijken naar de cijfers van het CBS over gezondheid en eenzaamheid bij volwassen Nederlanders.³ Helaas geldt hetzelfde voor jongeren want één op de 50 voelt zich eenzaam, de helft voelt zich de dag voor het onderzoek vermoeid, een kwart is ontevreden over hun lichamelijke gezondheid en maar liefst 54 procent van de jonge vrouwen voelt zich onveilig. Dus hoewel Nederlanders gelukkig zijn en een zinvol leven leiden, zijn tegelijkertijd veel Nederlanders ziek, vermoeid en eenzaam.

Dat stress een belangrijke bijdrage levert aan een verstoring van geluk en lichamelijk welzijn is anno 2019 algemeen geaccepteerd. Sonia Lupien, directeur van het Centre for Studies on Human Stress, stelt naar aanleiding van haar jarenlange onderzoekservaring dat mensen een biologische stressrespons vertonen als ze blootgesteld worden aan een situatie die een of meer van de vier kenmerken van ‘NOBO’ heeft namelijk: Nieuw, Onvoorspelbaar, Bedreigend en/of Oncontroleerbaar.⁴ Het is dan ook niet verwonderlijk dat we in onze huidige maatschappij veel stress ervaren, met de haast continue stroom aan nieuwe technologieën en nieuwe persoonlijke en/of socialmediacontacten, waarin we voortdurend flexibel dienen in te spelen op veranderingen. Alle toxinen, bewerkt voedsel en bedreiging van onze vaste relaties, werkomgeving en gezondheid en het feit dat we op de meeste werk- en leefomstandigheden geen invloed hebben, maken het extra stressvol. Bij een stressreactie wordt het sympathisch zenuwstelsel geactiveerd, stijgt het cortisol en worden transcriptiefactoren gevormd die zorgen dat het lichaam in de overlevingsstand komt. Lichaamsprocessen die te maken hebben met herstel, groei en voortplanting komen daarbij op een laag pitje te staan.

1. van Beuningen, J., Moonen, L. (2019) Statistische trends in geluk en tevredenheid. CBS rapport
2. Dur, R., van Lent, M. (2019) Socially Useless Jobs. Industrial Relations: A Journal of Economy and Society. 58(3):543-46
3. Volksgezondheidenzorg.info (2019): Geraadpleegd op 21 november 2019, RIVM: Bilthoven.
4. Lupien, S. (2012) Well stressed, manage stress before it turns toxic’. New York: Wiley. ISBN 9781118273609
5. Leone, S., van der Poel, A., Beers, K., Rigter, L., Zantinge E, Savelkoul M. (2018) Slechte slaap: een probleem voor de volksgezondheid? Een strategische verkenning. Trimbos Instituut, Hersenstichting, RIVM.
6. Ben Simon, E., Walker, M.P. Sleep loss causes social withdrawal and loneliness. Nat Commun. 9(1):3146
7. Walker M.(2017) Why We Sleep. The New Science of Sleep and Dreams. London:Penguin Books. ISBN 9780141983769