Stilte?

17 Dec, 2020

Door Karlien Bongers

De vroege zondagochtend heeft zich verpakt in nevel. Een waterig zonnetje doet zijn best door de wolken heen te breken. Zonder hun takken te bewegen, staan de bomen rustig te wachten langs de lege straat. Net zag ik de grote, traag bewegende vleugels van een uil om de beukenboom. Andere vogels lijken nog te slapen. Zonder wekker wakker geniet ik van dit onverwacht geschenk van nietsdoen in stilte.

Het doet me denken aan vroeger als het had gesneeuwd en ik voordat iemand wakker was mijn warme jas en wanten aantrok om de sneeuw van de stoep te vegen. Wat ben ik toch gezegend met deze stilte in mijn eigen tuin! Zo anders dan voorheen met de bel van de tram, de sirenes in de straat, late feestgangers in hun sloep op de gracht, de televisie van de onderbuurman. Zelfs op zondagochtend hoorden we nog het geroezemoes van de stad. Weemoedig denk ik aan de mistige ochtenden in Nepal toen we daar nog regelmatig kwamen vanwege medische projecten.
In het perk naast me ritselt een egel in de bladeren. Ik grinnik in en om mezelf. In de afgelopen seconden dacht ik in stilte van het nietsdoen te genieten maar in werkelijkheid maakte ik een tijd- en wereldreis waarbij blijdschap, veroordeling, dankbaarheid en verdriet zich razendsnel afwisselden zonder dat ik daar bewust mijn best voor deed.

Niets menselijks is mij vreemd. We denken dat we vrij zijn om bewust te kiezen om wel of niet actie te ondernemen. In werkelijkheid zijn we verslaafd aan ‘doen’. Een artikel in Science uit 2014 maakt dat maar al te duidelijk. In een studie waarbij studenten thuis alleen maar hoefden te denken, meldde 32 procent dat ze vals hadden gespeeld door ondertussen toch hun telefoon te bekijken of naar muziek te luisteren. In een ander onderzoek uit dit artikel werden deelnemers uitgenodigd om gedurende vijftien minuten in een kale stille ruimte zonder enige afleiding alleen maar hun eigen gedachten te denken. Mochten ze dit willen dan mochten ze zichzelf een elektrische pijnscheut geven. Deze pijnprikkel was eerder al beoordeeld door de deelnemers als zo erg dat ze zouden betalen om hem niet nogmaals toegediend te krijgen. Toch gaf 67 procent van de mannelijke deelnemers en 25 procent van de vrouwelijke proefpersonen zichzelf tenminste een elektrische schok. Kennelijk was het voor deze deelnemers zo naar om zonder afleiding met de eigen gedachten te zijn, dat ze ervoor kozen om liever even pijn te ervaren.
Waarom is niets doen zo lastig? Kennelijk ontlenen we een positief gevoel van eigenwaarde aan actie en resultaat. Bezig zijn zien we als de manier om ons te ontwikkelen. Nietsdoen, luieren of dagdromen wordt gezien als tijdsverlies.

Ik sta op en loop naar binnen naar mijn meditatiekussen. Nadat ik mijn ogen heb gesloten, check ik mijn houding: zwaar naar beneden, achterkant van mijn nek lang, licht naar boven. Vervolgens concentreer ik me op mijn ademhaling: adem in: buik uit, adem uit: buik in. Zo adem ik in mijn eigen tempo waarbij ik de uitademing langer laat duren dan de inademing. Mijn hartslag en hoofd worden rustig.
Dan bij iedere inademing denk ik ‘ik ben’ en bij iedere uitademing ‘mijn adem’.
Zo kom ik in cadans: ik ben- mijn adem- ik ben- mijn adem- ik ben-
En heel, heel even ervaar ik een kort moment van absolute stilte.