Rugpijn als alarmsignaal
02 Sep, 2025
Door Karlien Bongers
In onze tuin staat een kleine perzikboom in een stenen pot. Op een middag zijn de bladeren aan de top van een tak opeens knalrood. ‘Merkwaardig’, denk ik en onderzoek de tak op parasieten. Dan zie ik dat de tak met een grote bijna rijpe perzik is afgescheurd en slechts nog met een enkele vezel vastzit aan de stam.
Net als de rode bladeren is lagerugpijn een signaal dat er ‘iets mis is’. Het signaal zegt niets over de oorzaak of de ernst van het onderliggende probleem. Het vaststellen van de meest waarschijnlijke oorzaak van het alarmsignaal is afhankelijk van opleiding en ervaring. Bij lagerugpijn zal bijvoorbeeld iemand zonder medische achtergrond na een dag werken in de tuin hoogstwaarschijnlijk denken aan ‘spit’. De orthopedisch chirurg daarentegen denkt bij langdurige lagerugpijn in eerste instantie aan ossale afwijkingen van de wervelkolom, de neuroloog aan een hernia en de podoloog aan een beenlengteverschil. Deze aannames bepalen eventuele vervolgstappen bij de diagnostiek en therapeutisch interventies. Ook niet-regulier opgeleide zorgverleners met een meer holistische kijk hebben aannames over de oorzaak van de pijn en de ‘beste’ interventie vanuit het gezondheidssysteem waarin hij of zij is opgeleid. Daar is op zich niets mis mee, het voorkomt onnodig aanvullend onderzoek en kán een snelle oplossing van het probleem genereren.
Het gevaar van een dergelijke ‘tunnelvisie’ is het niet opmerken van een onderliggend probleem van de oorzaak van het alarmsignaal. Mijn eigen rugpijn is daar een goed voorbeeld van. Sinds mijn pubertijd heb ik last van pijn in m’n rug die uitstraalt naar mijn linkerbeen. De huisarts constateerde een beenlengteverschil waarvoor hij een hakverhoging voorschreef. In deze tijd zou wellicht een verkramping van de psoasspier door een verhoogde fight-flight respons als oorzaak zijn gezien. Omdat ik last bleef houden, liet een orthopedisch chirurg een röntgenfoto maken van mijn wervelkolom. Naast een scoliose werden er afwijkingen geconstateerd waar toen de diagnose ziekte van Bechterew op geplakt werd. Tegenwoordig zou het vallen onder de diagnose axiale spondylarthritis (axSpA), een verzamelnaam voor chronische klachten van de wervelkolom en sacro-iliacale gewrichten. Waarschijnlijk zou ik nu naar de reumatoloog worden verwezen. Indertijd werd er niets gedaan met de bevindingen. Ondanks talloze bezoeken aan verschillende complementaire therapeuten, hield ik ruim veertig jaar rugpijn die kwam en ging. Tot er in 2012 na een lange zoektocht vanwege buikpijn, vermoeidheid en vermagering coeliakie bij mij werd ontdekt. Ik hield op met gluten eten en mijn rugpijn verdween als sneeuw voor de zon. Volgens ‘mijn’ coeliakieprofessor hield het een geen verband met het ander. Ondertussen zijn er wetenschappelijke onderbouwde aanwijzingen dat een relatie bestaat tussen voedsel en rugklachten. Zo lijkt het mediterrane dieet een rol te spelen bij het verminderen van ontstekingsverschijnselen bij spondylarthritis.1 In een retrospectieve studie van 110 mensen met spondylarthritis zonder coeliakie, verbeterde bij 62 procent na een glutenvrij dieet de klachten aanzienlijk.2 Een precieze verklaring is er nog niet. Wel lijkt de cytokine TNF-α, een mediator van neuroinflammatie, een belangrijke rol te spelen. Overigens was in 2012 al bekend dat coeliakie geassocieerd is met sacroiliitis.3
Terwijl lief voorzichtig de tak optilt, knoop ik met chirurgische vaardigheid een rode draad om de afgescheurde tak zodat deze weer tegen de stam zit. Hoewel we niet weten waardoor de tak is afgescheurd zullen we geduldig wachten tot het tijd is om te oogsten. ‘s Avonds zien we een wiebelende dikke duif in ‘onze’ zwarte bessenstruik.
Meer informatie: www.darmgezondheid.nl/categorie/coeliakie/
Bronvermelding
1. Ramonda, R., Cozzi, G., & Oliviero, F. (2025). Nutritional guidance in spondyloarthritis: confronting the evidence gap. Curr Opin Rheumatol., 37(4): p.269-275. doi:10.1097/BOR.0000000000001090.
2. Isasi, C., Stadnitsky, A., Casco, F., & et al. (2020). Non-celiac gluten sensitivity and chronic refractory low back pain with spondyloarthritis features. Med Hypotheses. doi:10.1016/j.mehy.2020.109646.
3. Usai, P., Boi, M. F., Piga, M., & et al. (1995). Adult celiac disease is frequently associated with sacroiliitis. Dig Dis Sci., 40(9): p.1906-1908. doi:10.1007/BF02208654